Беданачилик бугунги кунда вилоятимизда тез оммалашаётган тадбиркорликнинг истиқболли соҳаларидан бирига айланмоқда. Бедана боқиб даромад олаётган хонадонлар сони айниқса, Кармана, Навбаҳор туманлари, Навоий шаҳрида кўплаб топилади.

Навоий шаҳри, "Истиқлол" маҳалла­си­да истиқомат қилаётган Шуҳрат Ис­та­мов беданачиликда катта тажрибага эга ишбилармонлардан. У 25 йилдан буён бедана парваришлаб, бозорга ши­фобахш тухумлар етказиб бераяпти.

— Бедана ўзи кичик қуш бўлса-да, иқ­тисодий самарадорлиги жуда юқори, — дейди тадбиркор. — Беданачилик кам­харажат, бироқ сердаромад соҳа. Қисқа фурсатда маҳсулот берадиган битта бе­да­нанинг кунлик озуқа миқдори 26 грамм омихта емдан ошмайди. Энг қи­зиғи, унинг озуқасига антибиотик ва турли ўстирувчи сунъий моддалар қў­шилмайди. Бедананинг тана ҳарорати 42 даражада бўлгани учун инфекция ун­га яқин йўламайди. Шу боис, уларни пар­варишлашда ҳеч қандай анти­био­тик­ка эҳтиёж йўқ. Бошқа парранда­лар­дан фарқли ўлароқ, бедана 45-50 кунда тухум бера бошлайди. Менда бедана­нинг фақат "япон" зоти бор. У анчагина сер­маҳсул бўлиб, кўп тухум беради. Одам бедана тухумларини ҳар куни ис­теъмол қилса, унинг иммунитети юқори бўлади. Шундан бўлса керак, унга бўл­ган талаб кундан-кунга ортаяпти. Бу соҳа ҳаётимизни янада фаровон бўли­шига, рўзғоримизга барака киришига хиз­мат қилмоқда. Келгусидаги режа­ла­рим бисёр. Шаҳар ҳудудидан 14 со­тих­ли ер олиб, паррандачилик фермасини очмоқчиман.

Ш. Истамовнинг паррандачилик хў­жалигини кўздан кечирарканмиз, хона­дон эгасининг миришкорлиги бизни қойил қолдирди. Ушбу хўжаликда айни кунларда 2000 бош бедана, 200 бошга яқин ғоз ва ўрдаклар парвариш­лан­моқ­да. Кунига 1500 донагача бедана ту­ху­ми бозорларга чиқарилаяпти.

Кармана туманидаги "Янги авлод текс­­тиль" оилавий корхонаси ҳам ана шу соҳа билан шуғулланаётган субъект­лар­дан бири бўлиб, ҳозирда корхонада 1200 бош парранда парваришланмоқда. Ярим йил аввал 600 бош бедана билан иш бош­ланган бўлса, ўтган давр мо­байнида бе­дана боқиш истагидаги ўн­лаб аҳолига пар­ранда етказиб ҳам берилди.

— Бедананинг "манжурия", "япон" каби зотларини парваришлаймиз, — дей­ди биз билан суҳбатда корхона раҳ­бари А. Нусратуллаев. — Ушбу митти парранда инкубация шароитида 17 кун­да тухумдан жўжа очиб чиқади. Улар бо­қиладиган хоналар доимо бир хил ҳаро­ратда, яъни 25-30 даража иссиқ бўли­ши лозим. Бедана яхши парвариш­лан­са, ундан 70-80 фоиз тухум олиш мум­кин. Гўшт йўналишидаги беданалар эса 400-450 граммгача тош босади. Бедана боқиладиган хонанинг шамол кирадиган тирқишлари бўлмаса бас, қишда ка­такни иситишнинг ҳожати йўқ. Ёзда эса, албатта, хоналар ҳавосини доимо ал­маштириб туриш, бунинг учун вен­ти­ляция ўртаниш лозим. 

Агар аниқ ҳисоб-китобларга тўхтала­диган бўлсак, 1 бош бедана кунига 25-30 грамм махсус ем ейди. Минг бош беданага эса ойига ўртача 900 кило­грамм ем керак. Мингта бедана кунига ўр­тача 800 донадан тухум берса, сиз уларни 200 (қиш мавсумида талаб ҳам, нарх ҳам ошади) сўмдан пуллашингиз мумкин. Бу дегани, ем учун 2,2 миллион сўм сарфлаб, 4,8 миллион сўм даро­мад­га эга бўласиз. Хуллас, соф фойда харажатни бемалол қоплайди. Бундан ташқари, бедана боқиш сиздан кўп жой талаб қилмайди, 4х7 катталикдаги хо­нада 1,5, 2 минг бошгача парранда пар­ва­ришлаш мумкин.  

Бедана тухуми ҳамда гўштининг ши­фо­бахшлигини ҳисобга олсак, унга бўл­ган талаб ҳар доим юқори бўлиб қола­веради. Буни англаган ишбилармон­лари­миз беданачилик ортидан ҳам ўз­лари манфаат кўришмоқда, ҳам бошқа­лар­ни сифатли, арзон ва шифобахш маҳ­сулот билан таъминлашаяпти.

Умуман олганда, йўқдан бор қилаёт­ган, бирни ўнга айлантираётган одам — бунёдкор одам. Бу таъриф беда­на­чи­лик билан шуғулланаётган тад­биркорлари­миз­га ҳам тўла мос келади. 

Х. НАРЗИЕВА,

О. МУСТАФОЕВ.

Манбаа: dustlikbayrogi.uz