Шу кунларда мамлакатимизда Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловига қизғин ҳозирлик кўрилаётир. Юрагида юрт меҳри, халқ ва миллат тақдирига дахлдорлик ҳисси мавжуд ҳар бир фуқаро бу муҳим сиёсий жараёнга бефарқ қарамайди, шубҳасиз. 

5-Навоий округ сайлов комиссияси Матбуот маркази томонидан вилоятимизда сайловга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш масалаларига бағишланган давра суҳбати ташкил этилди.

Н. ИСОҚОВ, 5-Навоий округ сайлов комиссияси раиси:

— Ўзбекистон Республикаси Пре­зиденти сайлови мамлакат тақдири учун ғоятда аҳамиятли ма­саладир. Чунки, Ўзбекистон Рес­публикаси Консти­ту­ция­си­нинг 89-моддасига асосан "Ўз­бекистон Республикасининг Пре­зиденти давлат бошлиғидир ва давлат ҳокимияти орган­ларининг келишилган ҳолда фаолият юри­тишини ҳамда ҳамкорлигини таъминлайди".

Ҳозирги кунда одамларнинг онги ва тафаккури, дунёқараши, атроф-муҳитга ва эртанги кунга муносабати тубдан ўзгариб, сиё­сий ва ҳуқуқий маданияти сифат жиҳатидан ошган, десак, мубо­ла­ға эмас. Шу боис ҳам бугун ҳар бир юртдошимиз Президент сай­ловига ўз тақдири ва кела­жагига дахлдор масала сифатида қа­рамоқда. Жорий йил 9 сен­тябр­да Ўзбекистон Республи­каси Мар­казий сайлов комис­сияси­нинг "Ўзбекистон Респуб­ликаси Пре­зиденти сайловига тайёр­гар­лик кўриш ва уни ўт­казиш бўйича асосий тадбирлар дастури тўғ­рисида"ги қарори қабул қилин­ди. Бутун мамлака­ти­миздаги каби вилоятимизда ҳам мазкур қарорга мувофиқ, 2016 йил 9 сен­тябрдан сайлов кам­па­нияси бошланди.

Ўзбекистон Республикаси Пре­зиденти сайловига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш бўйича асо­сий тадбирлар дастурига би­ноан халқ депутатлари вилоят Кенгашининг навбатдан ташқари XVIII сессияси ўтказилиб, Ўз­бе­кистон Республикаси Пре­зи­денти сайловини ўтказувчи ок­руг сайлов комиссияси тарки­бига номзодларни муҳокама этиш ва тавсия қилиш тўғри­си­даги ҳамда сайловга тайёр­гар­лик кўриш ва уни ўтказиш билан боғлиқ тад­бирларни ташкил этиш тўғриси­даги масалалар кў­риб чиқилди. 2016 йил 23 сен­тябрда Марказий сайлов комис­сия­си раиси М. Аб­дусаломов то­монидан "Ўзбе­кистон Респуб­ли­каси Прези­денти сайловини ўт­казувчи ок­руг сайлов комис­сия­ларининг шах­сий таркибини тас­диқлаш тўғрисида"ги қарор им­зо­ланди. Қарорга асосан 5-На­воий округ сайлов комиссияси раис, раис ўринбосари, котиб ва 6 нафар аъзодан иборат ҳолда Навоий шаҳ­ридаги "Фарҳод" ма­даният саройида ўз фаолия­тини бош­лади. Ҳозиргача округ сай­лов ко­миссиясининг 3 та маж­лиси ўт­казилди. Округ сайлов ко­мис­сия­сининг иш режаси, чора-тадбир­лар дастури тақ­сим­ланди. Ко­мис­сия аъзо­лари ўрта­сида вазифа­лар тақсимланди ҳам­да улар ша­ҳар ва туманларга би­рик­­тирилди.

Жорий йил 4 октябрда ви­лоя­тимизда чоп этилаётган дав­рий матбуот нашрларида "Ўз­бе­кис­тон Республикаси сайловини ўтка­зув­чи 5-Навоий округ сайлов комиссиясинингЎзбекистон Рес­публикаси Президенти сай­ло­вини ўтказувчи сайлов участ­ка­ларини тузиш тўғрисида"ги қа­рори эълон қилинди. "Ўз­бе­кис­тон Республикаси Прези­ден­ти сайлови тўғрисида"ги Қо­нун­нинг 10- ва 11-моддаларига асо­сан вилоят чегараси доирасида 363 та сайлов участкаси тузилди. Айни пайтда участка сайлов ко­мис­сия­лари тар­кибини шакл­лан­­тириш иш­лари давом эт­моқда.

Ҳ. АҲМЕДОВ, 5-Навоий ок­руг сайлов комиссияси раиси ўрин­босари:

— Айни пайтда сиёсий пар­тия­лар томонидан Ўзбекистон Рес­публикаси Президентлигига ном­зодни қўллаб-қувватловчи имзо­ларни тўплаш давом эт­моқда. Ав­валлари ҳар бир пар­тия умумий сай­ловчиларнинг беш фоизи миқ­дорида имзо тўпларди, сай­лов қо­нун­чилигига киритил­ган ўз­гартиш асосида имзолар миқ­дори бир фоиз қилиб белги­ланди. Им­золарни тўплаш 20 ок­тябрга қа­дар давом этади ва сиё­сий пар­тиялар 23 октябргача Мар­казий сай­лов комиссиясига Ўз­бекистон Рес­публикаси Пре­зи­дентлигига ном­зодни рўйхатга олишни ил­тимос қилиб, муро­жаат этишга ҳақли. Чунки қонун­га мувофиқЎз­­бекистон Рес­пуб­ликаси Пре­зи­­дентлигига ном­зодларни рўй­хат­га олиш сай­ловга ўттиз беш кун қол­ганида ту­галланиши ке­рак. Ҳар бир сиё­сий партия бир нафар номзод кўр­­сатади, ном­зод шу пар­тия аъ­зоси ёки партиясиз бў­лиши мумкин.

"Ўзбекистон Республикаси Пре­зиденти сайлови тўғриси­да"­ги Қонуннинг 1-моддасига биноан Ўзбекистон Республи­каси Президенти лавозимига ўт­тиз беш ёшдан кичик бўлмаган, давлат тилини яхши биладиган, бевосита сайловгача камида ўн йилЎзбекистон ҳудудида яша­ётган Ўзбекистон Республикаси фуқароси сайланиши мумкин.

Мазкур қонуннинг 25-мод­да­сига мувофиқ эса қасддан содир этган жинояти учун илгари суд­ланган, ўзларига нисбатан жи­ноий иш қўзғатилганлиги му­носабати билан қонун томони­дан таъқиб этилаётган фуқаролар, диний ташкилот ва бирлаш­ма­ларнинг профессионал хизмат­чилари Ўзбекистон Респуб­ли­каси Президентлигига номзод этиб рўйхатга олинмайдилар. 

Ф. РЎЗИҚУЛОВ, 5-Навоий ок­­руг сайлов комиссияси ко­­тиби:

— Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғри­си­да"ги Қонуннинг 11-моддасига биноан сайловга камида олтмиш кун қолганда туман, шаҳар ҳо­кимликларининг тақдимномасига биноан округ сайлов комиссияси томонидан сайлов участкалари ташкил этилади. Ҳарбий қисм­лар­да, Ўзбекистон Республи­ка­сининг хорижий давлатлардаги ваколатхоналари ҳузурида, шу­нингдек, олис ва бориш қийин бўл­ган ерларда, қамоқда сақлаш жойларида ҳам сайлов участ­ка­лари ана шу муддатда, айрим ҳоллардагина истисно тариқа­сида сайловга камида беш кун қолганда тузилади. Сайлов участ­­калари, қоида тариқасида, камида 20 нафар ва кўпи билан 3000 нафар сайловчидан иборат бўлади. Округ сайлов комис­сия­си участка сайлов комиссия­си­нинг ва овоз бериш биносининг жойлашган ерини кўрсатган ҳол­да ҳар бир сайлов участ­ка­сининг чегаралари тўғрисида сайлов­чиларни хабардор этиш­ни таш­кил қилади.

Марказий сайлов комиссия­сининг Ўзбекистон Респуб­ли­каси Президенти сайловига тай­ёргарлик кўриш ва уни ўтказиш бў­йича асосий тадбирлар дас­турига биноан бу йилги сайловда сайлов участкалари 2016 йил 5 ок­тябрга қадар тузилди, 20 ок­тябргачаЎзбекистон Респуб­ликаси Президенти сайловини ўтказувчи участка сайлов комис­сиялари таркибига номзод­лар­ни муҳокама этиш ва тавсия қи­лиш бўйича халқ депутатлари ту­ман, шаҳар Кенгашларининг сес­сиялари ўтказилади.

2015 йилдаги Президент сай­ловида вилоятимизда 333 та сайлов участкаси тузилган эди. Турар жойлар ҳажми ва сай­лов­чилар сони ошганини ҳисобга олиб, бу йил 363 та сайлов участ­ка­си тузилди.

Сайлов участкаларининг 4 таси олий таълим муассасаларида, 40 таси академик лицей ва касб-ҳунар коллежларида, 249 таси уму­мий ўрта таълим мактаб­ла­рида, 16 таси фуқаролар йиғин­лари биносида жойлашган. Шу­нингдек, 16 та сайлов участ­каси тиббиёт муассасаларида, 8 таси маданият уйларида, 30 та участка эса бошқа ташкилотлар бино­ла­рида фаолият кўрсатади. Улар за­рур техника воситалари ҳамда сайловга доир қонун ҳуж­жатлари, махсус адабиётлар би­лан таъ­минланади.

Сайлов участкалари асосан мус­­тақиллик йилларида қад рост­лаган, халқимизнинг бунёд­корлик ва яратувчанлик сало­ҳия­тини акс эттирувчи замонавий бино­ларга жойлаштирилди. Чун­ки Ўз­бекистон Республикаси Прези­денти сайлови мамлакатимиз­да­ги энг муҳим сиёсий тадбир бў­либ, бу жараённи қатор нуфуз­ли хал­қаро ташкилотлар, чет эл­лик жур­налистлар, эксперт ва куза­тув­чи­лар кузатиб бормоқда.

Айни пайтда участка сайлов комиссиялари таркибини аҳоли ўртасида ҳурмат-эътибор қо­зонган, сиёсий билимдон фу­қа­ролар иштирокида шакллан­тириш мақсадида иш олиб бо­рилмоқда. Бунда биринчи галда комиссия аъзоларининг партия­сизлиги, яъни ҳеч қандай партия аъзоси бўлмаганига алоҳида эътибор қаратилаяпти. Шунинг­дек, комиссиялар таркибининг эл­лик фоизи хотин-қизлардан ҳамда чет тилларни биладиган ёш­лардан иборат бўлишига эри­шиш лозим.

Ж. УМАРОВ, вилоят адлия бош­­қармаси бошлиғи ўрин­босари:

— Биринчи Президентимиз Ислом Каримов томонидан ил­гари сурилган Мамлакати­мизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожлантириш кон­цепцияси давлат ва жамият қу­рилиши соҳасини, ҳуқуқий ти­зим, жумладан, сайлов қонун­чи­лигини янада такомиллаш­ти­риш­нинг янги босқичини бош­лаб берди.

Шу асосда сайлов қонун­чи­лигига киритилган ўзгартишлар сайлов жараёнини либерал­лаш­тириш, унинг очиқлигини таъ­минлаш, фуқароларнинг ўз хоҳиш-иродасини эркин билди­риши учун мавжуд механизм­ларни янада такомиллаштириш имконини яратди. Навбатдаги сайлов ҳам фуқароларимизга ўз сиёсий ҳуқуқлари ҳисобланган сайловларда иштирок этиш ва му­носиб номзодни сайлашлари учун яна бир имкониятдир.

Ўзбекистонда сайловларга му­ҳим сиёсий жараён сифатида эътибор қаратилаётгани фуқаро­ларнинг сиёсий ҳуқуқларини ка­фолатмоқда. Бу эса ўз нав­батида аҳолининг давлат ва жамият бош­қарувида фаол иш­тирок этишига, пировардида мамлака­тимизда тараққиётнинг янада жадал­ла­ши­шига  хизмат қилади. 

Кейинги йилларда Ўзбекис­тонда сайлов ҳуқуқи эркин­ли­гини таъминлаш ва сайлов қо­нунчилигини ривожлантириш мақ­садида Конституциямизга, шунингдек, "Сайловчилар ҳу­қуқларининг кафолатлари тўғ­рисида"ги ҳамда янги таҳрир­даги "Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига сайлов тўғ­рисида"ги, "Халқ депутатлари ви­лоят, туман ва шаҳар Кенгаш­ларига сайлов тўғрисида", "Ўз­бекистон Республикаси Пре­зи­денти сайлови тўғрисида"ги қо­нунларга тегишли ўзгартиш ва қў­шимчалар киритилди.

Қонунчиликка асосан сай­лов­лар фақат кўппартиявийлик асо­сида ўтказилади. Сайлов кам­па­нияси жараёнига давлат ва ҳо­кимият тузилмалари, жамоат бир­лашмалари томонидан ара­лашишга қаратилган ҳар қандай уриниш қонун билан тақиқ­ла­нади. Сайлов кампаниясининг бирон-бир иштирокчиси учун қан­дайдир алоҳида имтиёз ва преференциялар берилмайди.

Бугунги кунда адлия бошқар­маси томонидан Президент сай­ловига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш бўйича алоҳида чора-тадбирлар режаси ишлаб чиқи­либ, асосан, ҳуқуқий тарғибот иш­ларига эътибор қаратилмоқда. Чунки ҳуқуқий саводхонлик ва маданият юксак бўлса, сайлов қонун талаблари асосида ўтиши тўлақонли кафолатланади. Фуқа­ролик ҳолати далолатнома­ла­рини ёзиш бўлимлари адлия идо­расининг жойлардаги вакил­лари ҳисобланади. Айни пайтда ФҲДЁ бўлимлари томонидан фу­қаролар йиғинлари билан ке­лишган ҳолда сайловга оид қо­нунларни аҳоли кенг қатлам­ларига тушунтириш мақсадида   тарғибот-ташвиқот тадбирлари таш­кил этилмоқда.

Ҳар бир фуқаро сайловнинг ўз ҳаётига алоқадорлигини, кела­жа­гига таъсирини ҳис қилиши, анг­лаб етиши, бу муҳим сиёсий жа­­­раёнда фаол иштирок этиши лозим.

Шунингдек, адлия бошқармаси участка сайлов комиссияси аъзолари учун ҳам семинар-тре­нинглар ташкил этишни режа­лаш­тирган. Чунончи, сайловнинг қонунларга қатъий риоя қилган ҳолда ўтказилиши мамлакатнинг бугунги куни, истиқболи ва хал­қаро майдондаги обрўси учун энг муҳим мезондир. Сайловга оид қонунлар бузилган тақдирда бунга сабабчи бўлган шахслар жавобгарликка тортилади.

Д. ТУХФАТУЛИНА, 5-Навоий округ сайлов комиссияси аъ­зоси:

— Вилоятимизда кўп миллатли аҳо­ли истиқомат қилади ва Ўз­бекистон Республикаси Конс­титуциясида уларнинг тенг ҳу­қуқли эканлиги кафолатланган. Ўз­бекистон Республикаси Пре­зиденти сайловига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказишда маса­ланинг ана шу жиҳатига эътибор қаратиш лозим. Сайловчи­лар­нинг ҳуқуқий маданиятини оши­риш мақсадидаги тадбирлар нафақат давлат тилида, балки фуқаролар талабидан келиб чиқиб, бошқа қардош тилларда ҳам ташкил этилиши зарур. Бу турли миллатга мансуб аҳолига сай­лов қонунчилиги меъёр­ларини батафсил тушунтиришга имкон яратиши билан бирга миллатлараро дўстликни мустаҳ­камлайди. Сайлов жараёнидаги энг зарур талаблардан бири — ҳам­жиҳатликка омил бўлади, мустақил диёримизда инсонпар­варлик тамойиллари устувор эканлигини исботлаб, барча мил­­латлар ва элатларга тенг ҳурмат-эътибор кўрсатилишини ифодалайди.  

Ҳ. ҚАРЧИFАЕВ, 5-Навоий ок­руг сай­лов комиссияси Мат­буот мар­кази раҳбари:

— Мар­казий сайлов комис­сия­си то­монидан ўтказилган маж­лисда жамоат ташкилотлари, оммавий ах­борот воситалари ва бошқа фуқаролик жамияти инс­титут­лари таклифлари асосида иш­лаб чиқилган Ўзбекистон Рес­публикаси Президенти сайло­ви­га тайёргарлик кўриш даврида сайловчилар ҳуқуқий мадания­тини юксалтириш бўйича ўт­ка­зиладиган тадбирлар дастури қабул  қилинди.

Дастур истиқлол йилларида яра­­тилган миллий сайлов ти­зими, "Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғри­си­да"ги Қонун, сўнгги йилларда унга киритилган ўзгартиш ва қўшимчалар, Марказий сайлов комиссиясининг сайлов маса­лаларини тартибга солувчи қа­рорлари мазмун-моҳияти ҳамда сайловчиларнинг қонунларда мустаҳкамлаб қўйилган ҳуқуқ ва эркинликлари тўғрисида жа­моат­чилик хабардорлигини яна­да оширишни кўзда тутади.

Дастурда назарда тутилган тад­бирлар аҳолининг кенг қатлами, хусусан, хотин-қизлар, ёшлар, айниқса, биринчи маротаба овоз берувчи фуқаролар, нуронийлар, имконияти чекланган шахслар, ҳарбий хизматчилар, фуқаро­лар­нинг ўзини ўзи бошқариш ор­ганлари, меҳнат жамоалари, ўқув муассасалари вакиллари, шу­нингдек, хориждаги ҳамюрт­лари­мизни қамраб олади.

"Камолот" Ёшлар ижтимоий ҳаракати, Хотин-қизлар қўми­таси, "Маҳалла" хайрия жамоат фонди, Республика байналмилал мада­ният маркази ва фуқаролик жа­миятининг бошқа институт­лари давлат ҳокимияти ва бош­қаруви органлари билан ижти­моий ше­рикликда "Менинг ово­зим — Ва­таним келажаги", "Мен шахсан ўзим овоз бераман", "Биз танлаш ҳуқуқига эгамиз", "Сайловчилар рўйхатида бор­мисиз?", "Ягона оила­да" каби фуқароларнинг ҳу­қуқий мада­нияти ва электорат фаол­лигини янада оширишга қаратилган акцияларни ўтказиш режалаш­тирилган.

Тарғибот тадбирлари давра суҳбати, семинар, учрашув, бе­восита мулоқот, конференция, тренинг шаклларида, шунингдек, оммавий ахборот воситалари орқали мақола, эшиттириш ва кўрсатувлар эълон қилиш, турли рисола, флаер ва бошқа тарғибот материалларини тайёрлаш ор­қали амалга оширилади.

Булардан кўриниб турибдики, сайлов кампаниясида ОАВ энг фаол тарғиботчи бўлиши лозим. Чунки юқорида санаб ўтилган барча тадбирлар матбуот саҳи­фаларида ҳамда телерадио эфирида кенг ёритиб борилади, мақсад-моҳияти атрофлича ту­шунтирилади.

Матбуот марказимиз фуқаро­ларни вилоятда сайловга тайёр­гарлик борасида амалга оши­рилаётган ишлар билан батаф­сил таништириб боришга ҳаракат қилаяпти, вилоят телевидениеси ва радиосида, шунингдек, вилоят ҳокимлиги муассислигидаги "Дўст­лик байроғи" ва "Знамя друж­бы" газеталарида, барча ту­ман-шаҳарларнинг ижтимоий-сиёсий нашрларида "Сайлов-2016" рукни остида материаллар бериб борилмоқда. Бундан ташқари, аҳолининг ҳуқуқий са­водхонлигини ошириш мақса­дида сайловга оид қонунлар тар­ғиботига доир мақолалар, те­лекўрсатув ва радиоэшит­тиш­лар, давра суҳбатлари, савол-жавоб­лар тайёрланаяпти.

Марказий сайлов комиссияси томонидан видеоконфе­ренца­лоқа шаклида ўтказилаётган бар­ча мажлисларда аккредита­ция­дан ўтган навоийлик жур­на­лист­лар ҳам иштирок этиб, мамлака­тимизда сайловга тай­ёргарлик борасида олиб бори­лаётган иш­лар билан таниша­япти, 5-На­воий округ сайлов ко­миссияси то­монидан брифинг­лар ўткази­либ, тегишли маълу­мот­лардан ха­бардор этиб бо­рилмоқда.

Матбуот марказимиз ҳуқуқ­шунослар билан ҳамкорликда сайловларни ОАВда ёритиш ма­салаларига ва журналистларнинг бу борадаги маҳоратини оши­ришга бағишланган семинар-тренинглар ўтказишни ҳам ре­жалаштирган. Сайловга тайёр­гарлик кўриш ва уни ўтказиш жа­раён­ларини қонун доирасида, холи­сона ёритиш ҳар бир журна­лист­дан юқори сиёсий билим­дон­ликни, маҳорат ва тезкор­лик­ни талаб қилади. Зеро, бу муҳим сиёсий тадбир мамла­катимиз­нинг бугуни ва эртаси, тарақ­қиё­ти ва нуфузи учун юксак аҳамият касб этади.

Холбиби САФАРОВА

ёзиб олди.

Суратлар муаллифи Сирож АСЛОНОВ.